Thế giới lo đối phó xe điện Trung Quốc trong 2023

Trung Quốc hiện có hàng chục hãng sản xuất xe điện, ra mắt sản phẩm mới với tốc độ không nơi nào khác trên thế giới có thể làm được. Thậm chí, bối cảnh được ví như phiên bản đời thực của một bộ phim về Minion - nơi hàng trăm nhân vật nhỏ bé màu vàng hoạt động không ngừng nghỉ, làm ra mọi thứ chỉ trong chớp mắt.

Khi Trung Quốc tiến gần đến mốc đáp ứng đủ nhu cầu về xe điện ở thị trường nội địa, nhiều hãng tìm cách xuất khẩu, mở rộng thị trường. Nhưng với một số quốc gia, sự đổ bộ từ Trung Quốc đe dọa tới ngành công nghiệp ôtô bản địa cũng như nhân công của họ.

Trong tuần qua, Pháp và Thổ Nhĩ Kỳ thông báo những quy định mới đối với xe điện nhập khẩu, mục đích chính là cản bớt làn sóng xe điện Trung Quốc đang tràn vào hai quốc gia này. Ở Pháp, quy định mới cho thấy sự ưu tiên rõ ràng đối với xe sản xuất nội địa, hoặc từ nơi nào đó ở châu Âu, trong khi đặc biệt khắt khe với xe sản xuất ở Trung Quốc.

Theo BFM Finance, 65% xe điện bán ở Pháp sẽ được trợ giá. Trọn bộ danh sách này gồm 24 mẫu do các hãng thuộc tập đoàn Stellantis sản xuất, và 5 mẫu của Renault. Mẫu xe điện Mỹ Tesla Model Y được hỗ trợ, nhưng Model 3 sản xuất ở Trung Quốc thì không.

MG - thuộc SAIC - nói những quy định mới sẽ tạo gánh nặng lên thị trường xe điện Pháp. "Có những xe sẽ đánh mất hoàn toàn tính cạnh tranh", một đại diện của MG nói với Reuters, thêm rằng hãng quyết định không áp dụng chính sách ưu đãi cho mẫu MG4 vì chính sách được "thiết kế để loại trừ chúng tôi".

Về phần mình, Bộ trưởng Kinh tế Pháp, Bruno Le Maire nói rằng những gì được đưa ra là để khuyến khích các hãng xe giảm khí thải carbon.

Trong nửa đầu 2023, giá bán lẻ xe điện ở châu Âu trung bình là hơn 71.000 USD, so với chỉ 34.000 USD ở Trung Quốc, theo Jato Dynamics.

Ở Thổ Nhĩ Kỳ, xe điện Trung Quốc cũng đang ồ ạt đổ bộ và ngày càng phổ biến. Doanh số xe điện ở quốc gia này tăng gần 10 lần trong 11 tháng đầu năm nay so với cùng kỳ 2022, theo dữ liệu từ Hiệp hội các nhà phân phối ôtô (ODMD). Hiện xe điện chiếm 7,1% tổng doanh số xe con ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Nhưng trong tháng 11, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã áp dụng những quy định mới nghiêm khắc hơn đối với các hãng nước ngoài muốn bán xe điện ở đây. Tính đến hết 2023, các công ty nhập khẩu xe điện phải có ít nhất 140 trạm dịch vụ được cấp phép trên khắp Thổ Nhĩ Kỳ và mở một trung tâm liên lạc cho mỗi một thương hiệu.

Yêu cầu đầy phiền phức trên dường như cũng chủ yếu nhắm vào xe Trung Quốc. Xe nhập khẩu từ châu Âu và các quốc gia đã có thỏa thuận thương mại tự do với Thổ Nhĩ Kỳ được loại trừ khỏi luật mới. Và các nhà nhập khẩu chỉ có thời gian đến cuối năm nay để hoàn thành - một nhiệm vụ gần như bất khả thi với phần lớn.

Hiện Thổ Nhĩ Kỳ là thị trường ôtô lớn thứ 6 châu Âu. Những quy định mới khiến nhiều nhà nhập khẩu tìm cách thay đổi hoặc ít nhất là trì hoãn. Nhưng những lo ngại lớn nhất là việc các nhà nhập khẩu sẽ tự thiết lập các trạm dịch vụ - điều có thể dẫn tới những rắc rối trong các thỏa thuận với đối tác dịch vụ của bên thứ 3.

BYD - nhà xuất khẩu xe điện hàng đầu vào Thổ Nhĩ Kỳ - có kế hoạch về một hệ thống dịch vụ trên khắp quốc gia này và đã ký hợp đồng với các đại lý để cung cấp dịch vụ đến khách hàng. Nhưng nếu quy định được áp dụng đúng như lịch trình, thì xe nhập khẩu sẽ phải đợi hàng tháng để có thể vào được Thổ Nhĩ Kỳ.

Trong 10 tháng 2023, Trung Quốc bán được số xe điện với trị giá 184 triệu USD ở Thổ Nhĩ Kỳ, gần gấp đôi so với cả năm 2022. Đầu năm nay, Thổ Nhĩ Kỳ áp thêm thuế nhập khẩu 40% lên xe điện từ Trung Quốc, tăng tổng mức thuế lên thành 50%. Nhưng việc bán các mẫu xe điện Trung Quốc vẫn tăng.

Các quốc gia có thể không cấm được xe nhập khẩu một cách trực tiếp vì điều đó vi phạm quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Nhưng họ có một loạt công cụ để làm chậm lại làn sóng xe điện nhập khẩu.

Trong tháng 9, Ủy ban châu Âu phát động cuộc điều tra chống trợ cấp xe điện Trung Quốc giữa lúc ôtô điện Trung Quốc đang đổ bộ vào châu lục này, bước đi có nguy cơ dẫn đến một cuộc chiến thương mại mới của khối này với nền kinh tế thứ hai thế giới.

Động thái của Ủy ban châu Âu làm hài lòng các bộ trưởng Pháp. "Tôi hoan nghênh cuộc điều tra. Nếu những khoản trợ cấp này không tuân thủ các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới, châu Âu phải có khả năng chống trả", ông Le Maire, cho biết.

Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck cũng ủng hộ quyết định này. Ở Đức, giống nhiều nơi khác trên thế giới, cũng đang hối hả làm xe điện giá rẻ để đấu với xe Trung Quốc.

Xe điện với mức giá phải chăng đang khiến các nhà sản xuất lâu năm phải tìm cách phản kháng. Giải pháp là việc bắt tay với các nhà cung ứng, các hãng sản xuất pin và chip để đưa ra các mẫu xe điện giá hợp lý hơn với tốc độ nhanh hơn trước đây.

Ngay đến các hãng xe Mỹ - vốn được bảo vệ khỏi xe điện Trung Quốc nhập khẩu bằng những khoản hỗ trợ từ chính phủ - cũng tìm cách làm xe điện giá rẻ hơn. Từ General Motors (GM) đến Ford đều tự phát triển pin với chi phí ít hơn.

Cũng ở Mỹ vào lúc này, chính quyền của tổng thống Biden đang thảo luận về việc nâng mức thuế đối với một số mặt hàng của Trung Quốc, gồm xe điện, trong nỗ lực ủng hộ ngành công nghiệp năng lượng sạch nội địa chống lại hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu có giá rẻ hơn, theo WSJ.

Hiện xe điện Trung Quốc chịu mức thuế 25%. Nếu bị tăng lên, đối tượng chịu ảnh hưởng không chỉ là xe điện Trung Quốc, mà với ngay khách hàng Mỹ.

Lúc này, đòn áp thuế với 300 tỷ USD hàng Trung Quốc áp dụng từ thời cựu tổng thống Donald Trump vẫn bị coi là đánh thẳng vào túi tiền của người Mỹ khi khiến giá sản phẩm ở nước này gia tăng.

Cũng giống nhiều loại hàng hóa khác, để giảm gánh nặng từ thuế, các nhà nhập khẩu xe điện Trung Quốc có thể sẽ thực hiện một số điều chỉnh, chẳng hạn như tăng giá đối với đối tác và người tiêu dùng Mỹ. Có nghĩa, giá xe điện Trung Quốc sẽ không còn thấp như hiện nay, và sự thiệt thòi cũng chính là khách hàng Mỹ.

Mỹ Anh