Trong dự thảo đề án về Tiêu chuẩn kỹ thuật Quốc gia mới, Bộ Xây dựng đề xuất mục tiêu mức tiêu hao nhiên liệu trung bình (CAFC) của toàn bộ mảng xe con tại Việt Nam ở mức 4,83 lít/100 km vào 2030. Điều này tạo nên tranh luận giữa các hãng ôtô về mức độ khả thi khi thời điểm áp dụng dự kiến sau 5 năm.
Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) cho rằng mục tiêu CAFC 4,83 lít/100 km là "quá nghiêm ngặt". Có khoảng 96% xe chạy xăng truyền thống và 14% xe hybrid hiện tại không đạt chuẩn theo đề xuất của cơ quan quản lý.
Thay đổi lớn để đáp ứng
CAFC là phương pháp tính trung bình mức tiêu hao nhiên liệu toàn bộ dải sản phẩm xe bán ra. Theo các chuyên gia trong ngành, kiểm soát mức tiêu hao nhiên liệu dựa theo CAFC không triệt tiêu hoàn toàn các dòng ôtô có dung tích động cơ lớn, tốn nhiên liệu nhiều. Thay vào đó khuyến khích hãng tạo ra sản phẩm với động cơ nhỏ, ít tiêu hao nhiên liệu hơn, hoặc thay thế bằng các dòng xe điện hóa, thuần điện.
Theo phương pháp CAFC, với mức 4,83 lít/100 km, hãng có thể bán xe với mức tiêu hao nhiêu liệu thấp hơn, ngang bằng hoặc cao hơn. Miễn mức tiêu thụ tính chung của các dòng xe đạt 4,83 hoặc thấp hơn.
Mẫu Subaru Crosstrek hybrid lăn bánh tại TP HCM. Ảnh: Thành Nhạn
Các chuyên gia cho biết, để giảm mức tiêu thụ nhiên liệu, có hai cách chính để đạt được, một là cải tiến động cơ đốt trong và hai là điện khí hóa động cơ.
Về cải tiến động cơ đốt trong, chuyên gia Nguyễn Minh Đồng, cựu kỹ sư Trung tâm Thiết kế và thí nghiệm tại tập đoàn Volkswagen (Đức), cho biết: "Có nhiều cách để giảm tiêu hao nhiên liệu, như tinh chỉnh, nâng cấp hệ thống kim phun, buồng đốt, thay đổi thành phần chế tạo động cơ, thân xe". "Nhưng điều tối quan trọng là nhiên liệu phải sạch, phải đạt chuẩn".
Theo vị kỹ sư từng góp mặt trong nhiều dự án thiết kế, chế tạo động cơ, cảm biến, xử lý khí thải tại Volkswagen, xăng không sạch, chứa hàm lượng lưu huỳnh cao khiến đầu kim phun tắc nghẽn trong quá trình nạp nhiên liệu vào buồng đốt. Điều này làm giảm hiệu quả đốt cháy, hao tốn xăng hơn theo thời gian.
Còn theo PGS-TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng trường ĐH SPKT TP HCM và hiện là Phó Chủ tịch Hội Ôtô - Máy động lực TP HCM, để giảm mức tiêu thụ nhiên liệu, nếu vẫn muốn duy trì các dòng động cơ đốt trong đang bán, các hãng buộc phải thay đổi phần lớn thiết kế xe.
"Giải pháp là cải tiến động cơ bằng công nghệ turbo, phun nhiên liệu trực tiếp, van biến thiên, giảm dung tích động cơ xuống dưới 1,4 lít nhưng vẫn duy trì hiệu suất. Hoặc giảm trọng lượng bằng vật liệu nhẹ như nhôm, carbon, thiết kế thân xe khí động học hơn...", ông Dũng nói thêm.
Với cách thứ hai, điện khí hóa động cơ là phương án được các chuyên gia cho rằng hãng sản xuất có thể tiếp cận và triển khai nhanh để giảm tiêu hao nhiên liệu mà không cần thay đổi thành phần chế tạo máy, thân vỏ phức tạp. Điều này đồng nghĩa gia tăng số lượng các dòng HEV, PHEV lên so với hiện nay.
Nhiều dòng xe thuần động cơ đốt trong ăn khách nhất hiện nay như Toyota Vios, Honda City, Mitsubishi Xpander, Xforce, Ford Territory... đều có biến thể hybrid trên các thị trường quốc tế nhưng chưa bán ở Việt Nam. Toyota hiện là hãng đi đầu về hybrid hóa dải sản phẩm với 6 dòng đang có biến thể này, gồm Altis, Camry, Yaris Cross, Corolla Cross, Innova Cross, Alphard. Doanh số xe hybrid của Toyota dẫn đầu thị trường trong nước nhưng so với lượng tổng bán ra vẫn còn rất nhỏ.
Dù áp dụng cách nào, theo ông Dũng, lộ trình giảm dần 4% mỗi năm của mức trung bình 6-7 lít/100 km của xe phổ thông hiện nay, bắt đầu từ 2026 là khả thi hơn. Trong khi đó Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) đề xuất con số qua từng năm là 6,7 lít/100 km vào 2027, 6,5 năm 2028, 6,3 năm 2029 và 6 vào 2030. Nếu áp dụng lộ trình này, các hãng xe có thể phải giảm khoảng 34% sản lượng xe chạy xăng và tăng ít nhất 366% xe điện hóa. Dù vậy, điều này vẫn khả thi hơn so với đổi chiến lược để đáp ứng mức CAFC 4,83 lít/km.
Các nước kiểm soát tiêu hao nhiên liệu, khí thải thế nào?
Tiêu hao nhiên liệu và phát thải khí CO2 ra môi trường có quan hệ mật thiết với nhau. Tùy nước, cơ quan quản lý kiểm soát dựa theo mức tiêu hao nhiên liệu hay mức phát thải.
Liên minh châu Âu (EU) kiểm soát ôtô theo mức phát thải CO2. Từ 2025, toàn bộ xe con mới bán ra tại EU phải đạt mức phát thải trung bình 93,6 g CO2/km (tương đương khoảng 4,03 lít/100 km). Từ 2030, con số giảm xuống 49,5 g CO2/km (2,13 lít/100 km), tức tiêu thụ chỉ khoảng một nửa so với tiêu chuẩn mà Việt Nam đang hướng tới. Đến 2035, mức phát thải bằng 0, tức cấm bán xe xăng, dầu. Tuy nhiên, nhiều nước thuộc khối này đề nghị hoãn thực thi bởi nhu cầu xe điện đang chậm lại và để bảo vệ ngành sản xuất, việc làm liên quan đến ôtô.
Tại Nhật Bản, từ 2020, xe con mới bán ra cần đạt mức tiêu hao nhiên liệu trung bình 4,9 lít/100 km. Đến 2030, mục tiêu nâng lên 3,9 lít/100 km.
Còn tại Trung Quốc, mức CAFE cho xe con mới bán ra đạt khoảng 4 lít/100 km từ 2025. Đến 2030, con số giảm xuống 3,2 lít/100 km.
Theo các chuyên gia trong ngành, so với nhiều nước trên thế giới, đề xuất mức tiêu hao nhiên liệu trung bình 4,83 lít/100 km vào 2030 của Việt Nam chưa phải quá khắt khe. Tuy vậy, cũng không thể lấy tiêu chuẩn của nước này để áp dụng cho nước khác.
"Để một chính sách thực thi có hiệu quả, cần tính toán kỹ đặc thù của ngành ôtô trong nước", cựu trưởng ban hoạch định chiến lược của một hãng xe Nhật tại Việt Nam, nói. "Ngoài lộ trình đủ để các hãng chuẩn bị, cần có các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi, thúc đẩy hạ tầng cho xe điện hóa, xe thuần điện để hài hòa lợi ích giữa các bên".
Thành Nhạn
Nhắn tin 
